Dyskalkulia - definicja i charakterystyka

Tak właściwie, to czym jest dyskalkulia?

Jest to strukturalne zaburzenie zdolności matematycznych mające swoje źródło w genetycznych lub wrodzonych nieprawidłowościach tych części mózgu, które są bezpośrednim anatomiczno - fizjologicznym podłożem dojrzewania zdolności matematycznych.


Często zdarza się, że ludzie w mowie potocznej używają terminu dyskalkulia zamiennie z akalkulią. Jest to jednak nie słuszne ponieważ
dyskalkulia ma charakter rozwojowy i pojawia się wskutek działania szkodliwych czynników we wczesnych fazach człowieka, natomiast
akalkulia dotyczy osób dorosłych i jest dysfunkcją zorganizowanego systemu poznawczego w dojrzałym mózgu.

Wielu badaczy i psychologów podkreśla, że dyskalkulia "w czystej postaci" występuje bardzo rzadko (1%)
Natomiast znacznie częściej spotykamy trudności matematyczne u dzieci z dysleksją (10%) Interesujący jest fakt, iż dysleksja 5 razy częściej dotyka chłopców niż dziewczynki!

W takim razie, o dyskalkulii możemy mówić, kiedy postępy w matematyce są u dzieci istotnie niższe od oczekiwanych (na podstawie wieku metrykalnego), inteligencji i poziomu edukacji oraz nie wynikają z:
- zaniedbania społecznego
- wad zmysłów
- zaburzeń psychicznych lub neurologicznych
- braku chęci i motywacji do nauki
- zaburzeń pisania i czytania

Diagnozy dyskalkulii może dokonać psycholog lub lekarz na podstawie klasyfikacji ICD-10 (F81.2) lub DSM-IV (315.1). Są to klasyfikacje międzynarodowe, dlatego w wolnej chwili zapraszam do zapoznania się z nimi jeśli ktoś jest tym tematem zainteresowany. Przy okazji można poćwicz zdolności językowe. ;)

Ladislav Kość (słowacki neuropsycholog) dokonał natomiast podziału dyskalkulii na 6 rodzajów.

1. Werbalna - przejawia się zaburzeniem umiejętności słownego wyrażania pojęć i zależności matematycznych, takich jak określanie liczny obiektów, nazywania cyfr i numerów.
Np. Uczeń nie jest w stanie utożsamiać określonej ilości z odpowiadającą jej liczbą (np. pokazać odpowiednią ilość palców u ręki)

2. Graficzna - przejawia się trudnościami w zapisywaniu symboli matematycznych.
Np. Uczeń nie potrafi napisać ani skopiować dyktowanych mu liczb lub nazw.

3. Ideognostyczna - to zaburzenie rozumienia pojęć, idei i zależności matematycznych niezbędnych do dokonywania obliczeń w pamięci.
Np. Uczeń nie dostrzega zależności liczbowych.

4. Leksykalna - objawia się zaburzeniami w czytaniu symboli matematycznych (cyfr, liczb, znaków działań matematycznych i zapisywanych operacji matematycznych).
Np. Uczeń nie potrafi czytać liczb wielocyfrowych, szczególnie jeśli mają więcej niż jedno zero w środku.

5. Praktognostyczna - przejawia się zaburzeniem umiejętności manipulowania konkretnymi lub narysowanymi przedmiotami (palcami, piłkami, patyczkami itp.)
Np. Uczeń nie jest w stanie ułożyć patyczków według wielkości.

6. Operacyjna - bezpośrednio zaburzona jest zdolność wykonywania operacji matematycznych.
Np. Uczeń nie potrafi wykonywać nawet prostych operacji w pamięci, wspomaga się więć palcami lub obliczeniami na kartce.

Literatura:

Gruszczyk-Kolczyńska E., Dzieci ze specyficznymi trudnościami w uczeniu się, Warszawa, 1994.
Oszwa U. Wczesna diagnoza dziecięcych trudności w liczeniu, Kraków, 2008.
Oszwa U. Zaburzenia rozwoju umiejętności arytmetycznych. Problem diagnozy i terapii, Lublin 2009.